Người nằm liệt giường thường đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe như loét tì đè, suy giảm miễn dịch, tiêu hóa kém và mất khối cơ. Do đó, dinh dưỡng cho người nằm liệt giường không chỉ là cung cấp năng lượng mà còn đóng vai trò then chốt trong phục hồi chức năng, tăng sức đề kháng và duy trì chất lượng sống. Trong bài viết của dinh dưỡng chúng ta sẽ tìm hiểu nguyên tắc dinh dưỡng quan trọng, các nhóm thực phẩm cần thiết và cách xây dựng thực đơn chuẩn cho người bệnh nằm lâu ngày.
Tầm quan trọng của dinh dưỡng cho người nằm liệt giường
Vì sao cần chú trọng chế độ dinh dưỡng?
- Giảm nguy cơ loét tì đè : Người nằm bất động lâu ngày dễ bị thiếu máu cục bộ tại các điểm tì (vai, lưng, mông, gót chân), gây loét da. Một chế độ ăn giàu protein, vitamin C, kẽm sẽ hỗ trợ quá trình tái tạo da, giúp vết loét nhanh lành và hạn chế tổn thương mới.
- Ngăn ngừa suy dinh dưỡng và mất khối cơ : Thiếu vận động khiến cơ bắp dần teo nhỏ, nếu không được cung cấp đủ năng lượng và đạm, người bệnh sẽ nhanh chóng bị suy kiệt, ảnh hưởng đến sức đề kháng và phục hồi.
- Tăng cường hệ miễn dịch : Người nằm liệt giường rất dễ bị nhiễm trùng như viêm phổi, nhiễm trùng tiểu,… Dinh dưỡng đầy đủ giúp tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc bệnh và đẩy nhanh quá trình điều trị.
- Cải thiện tiêu hóa và phòng táo bón : Nằm lâu, ăn ít chất xơ và uống ít nước là nguyên nhân gây táo bón, ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe chung. Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ, probiotic và nước là cách đơn giản mà hiệu quả để hỗ trợ hệ tiêu hóa.
- Cải thiện chất lượng sống và tinh thần : Một chế độ ăn ngon miệng, giàu dinh dưỡng còn giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn, từ đó nâng cao tinh thần và tạo điều kiện hồi phục toàn diện.
Nguyên tắc xây dựng chế độ dinh dưỡng cho người nằm liệt giường
Cung cấp đủ năng lượng và protein
- Năng lượng: Khoảng 25–30 kcal/kg cân nặng/ngày.
- Protein: Khoảng 1.2–1.5g/kg cân nặng/ngày, để tránh mất cơ và hỗ trợ lành vết loét.
Nguồn protein nên là: trứng, thịt nạc, cá, sữa, đậu phụ…
Xem thêm: 7 dưỡng chất cho mắt cận thị giúp bảo vệ và cải thiện rõ rệt
Xem thêm: Top 15 thực phẩm giàu kẽm cho nam giới tăng cường sinh lý
Uống đủ nước
- Giúp duy trì chức năng thận, phòng táo bón, hỗ trợ trao đổi chất.
- Lượng nước: 30–35ml/kg cân nặng/ngày hoặc theo chỉ định bác sĩ.
Bổ sung vitamin & khoáng chất
- Vitamin C và kẽm: hỗ trợ làm lành vết thương.
- Vitamin D & canxi: phòng ngừa loãng xương.
- Vitamin B1, B6, B12: hỗ trợ chức năng thần kinh và tăng cường trao đổi chất.
Hạn chế muối, đường và chất béo xấu
- Giảm nguy cơ tăng huyết áp, tiểu đường, xơ vữa động mạch.
Những thực phẩm tốt cho người nằm liệt giường
Nhóm thực phẩm nên bổ sung:
- Đạm dễ tiêu: thịt gà, cá, trứng, sữa, đậu nành.
- Chất xơ: rau xanh (rau mồng tơi, bông cải, bí đỏ), trái cây (đu đủ, chuối, táo).
- Tinh bột chậm: khoai lang, yến mạch, gạo lứt.
- Dầu tốt: dầu oliu, dầu cá, hạt óc chó.
Thực phẩm nên hạn chế:
- Thực phẩm chế biến sẵn, nhiều muối.
- Đồ ngọt, bánh kẹo.
- Mỡ động vật, đồ chiên rán.
Gợi ý thực đơn mẫu cho người nằm liệt giường
Ví dụ thực đơn 1 ngày:
| Bữa ăn | Món ăn gợi ý |
|---|---|
| Sáng | Cháo yến mạch + trứng luộc + sữa ít béo |
| Trưa | Cơm gạo lứt + cá hấp + bí đỏ xào dầu oliu + canh rau mồng tơi |
| Xế | Chuối hoặc đu đủ |
| Tối | Cháo thịt bằm + rau luộc |
| Trước ngủ | Sữa tươi hoặc sữa đậu nành không đường |
Lưu ý khi chăm sóc dinh dưỡng cho người nằm liệt giường
- Nên ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày (5–6 bữa).
- Theo dõi cân nặng, lượng nước tiểu và tình trạng loét da.
- Kết hợp xoa bóp nhẹ, thay đổi tư thế giúp máu lưu thông tốt hơn.
- Nếu người bệnh ăn qua ống thông dạ dày: nên dùng sữa giàu năng lượng và đạm, bổ sung qua từng cữ.
Câu hỏi thường gặp
- Người nằm liệt giường ăn uống kém, nên làm sao?
- Trả lời: Có thể chia nhỏ khẩu phần, dùng súp dễ nuốt, bổ sung sữa giàu năng lượng hoặc sinh tố rau củ. Nếu cần, tham khảo bác sĩ để dùng dinh dưỡng y học (sữa chuyên biệt).
- Có cần bổ sung vitamin dạng viên không?
- Trả lời: Có thể bổ sung vitamin tổng hợp nếu chế độ ăn không đáp ứng đủ – nhưng cần có chỉ định bác sĩ.
- Người nằm liệt giường có nên kiêng chất béo không?
- Trả lời: Không nên kiêng hoàn toàn. Nên dùng chất béo tốt như omega-3, dầu hạt, dầu thực vật để chống viêm và tăng hấp thu vitamin.
Dinh dưỡng cho người nằm liệt giường là yếu tố không thể thiếu để hỗ trợ quá trình điều trị và nâng cao chất lượng sống. Một chế độ ăn đầy đủ năng lượng, protein, vitamin và khoáng chất sẽ giúp người bệnh phục hồi nhanh hơn, hạn chế biến chứng và cải thiện sức khỏe toàn diện. Luôn theo dõi tình trạng người bệnh và tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ để điều chỉnh chế độ ăn phù hợp.